Ubezpieczenia

Ubezpieczenia są urządzeniem społeczno - gospodarczym, zapewniającym w stopniu możliwie najszerszym, pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, które mogą powstać w następstwie zajścia zdarzeń losowych, takich jak: śmierć, uszczerbek na zdrowiu lub ubytek albo strata majątku. Potrzeby te pokrywane są z funduszu ubezpieczeniowego. Specjalnie zorganizowane w tym celu zakłady pobierają składki pieniężne od dużej liczby zainteresowanych osób, zagrożonych określonymi zdarzeniami losowymi. Utworzony ze składek fundusz służy do pokrycia w pieniądzu ustalonych z góry rodzajów szkód losowych oraz innych świadczeń na rzecz uczestników funduszu lub osób przez nich wskazanych. Taka metoda gromadzenia funduszu nosi nazwę ubezpieczenie. Pojęcie ubezpieczenie jest wieloznaczne i używane w różnych kontekstach:

• w znaczeniu organizacyjnym, jako urządzenie gospodarcze powołane do przyjmowania ryzyka za składkę ubezpieczeniową, gromadzenia funduszu i jego rozdysponowywania między uczestników,
• jako stosunek cywilnoprawny o charakterze ubezpieczeniowym zawarty między zakładem ubezpieczeń i ubezpieczającą się osobą. 

Ideą przewodnią wszelkich ubezpieczeń jest świadomość, że wspólne ponoszenie ciężaru negatywnych zdarzeń jest dla jednostki znacznie korzystniejsze niż pojedyncze zabezpieczanie się. Ponosząc koszt w formie składki ubezpieczeniowej ludzie i firmy kupują sobie spokój oraz poczucie bezpieczeństwa. Na całym świecie ubezpieczenia są obopólnym interesem zakładów ubezpieczeń i ich klientów. Badania rynku dowodzą jednak, że świadomość ubezpieczeniowa Polaków nie jest zadowalająca.

Sam fakt ubezpieczenia wiąże się z ryzykiem, gdyż zdarzenie powodujące straty może, ale nie musi nastąpić i nie można z góry określić wysokości powstałej szkody.

Przez ryzyko (risk) rozumiemy także prawdopodobieństwo poniesienia straty, związane z podjęciem określonej decyzji gospodarczej. Ryzyko jest miarą niepewności dochodów oczekiwanych w przyszłości jako efekt określonej inwestycji kapitału. Wymienia się różne rodzaje ryzyka, różne są też sposoby ich pomiaru oraz zapobiegania.

Rodzaje ryzyka:

• ryzyko operacyjne - wiąże się z udziałem kapitału obcego w finansowaniu przedsiębiorstwa, im wyższy udział kapitału obcego tym trudniej go przedsiębiorstwu spłacić,
• ryzyko stopy procentowej - związane ze zmianą stopy procentowej,
• ryzyko terminu wykupu - im dłuższy okres do terminu wykupu tym wyższe ryzyko, bardziej ryzykowne są obligacje 3-letnie niż 1-roczne,
• ryzyko bankowe - związane z działalnością banku, 
• ryzyko finansowe - występuje przy inwestowaniu w papiery wartościowe,
• ryzyko inflacji - niepewność zwrotu z inwestycji,
• ryzyko kredytowe - ryzyko nie odzyskania należności,
• ryzyko płynności - trudności w sprzedaży papierów wartościowych (zamiany instrumentu na gotówkę),
• ryzyko systematyczne - zdeterminowane zewnętrznymi warunkami gospodarowania, 
• ryzyko walutowe - spotykane w transakcjach walutowych dotyczy instrumentów kupowanych za waluty

Stopień ryzyka jest różny w poszczególnych rodzajach zdarzeń losowych i jest głównym czynnikiem wpływającym na wysokość składki ubezpieczeniowej.

Ryzyko towarzyszy wszystkim naszym poczynaniom, lecz niektóre z nich zwiększają je, a inne zmniejszają. Składka ubezpieczeniowa, którą ubezpieczający płaci instytucji ubezpieczeniowej, powinna pokryć wypłatę przewidzianych odszkodowań w danym okresie (część ta nazywana jest składką netto) oraz koszty działalności instytucji ubezpieczeniowej, jej zysk i działalność prewencyjną polegającą na zapobieganiu powstawania i rozszerzania się niepomyślnych zdarzeń losowych powodujących szkody. Składka netto łącznie z częścią pokrywającą koszty stanowi składkę taryfową płaconą zakładowi ubezpieczeniowemu. Generalne założenie ubezpieczeniowe stanowiące, że składka netto powinna pokryć wypłatę odszkodowań nosi nazwę zasady równoważności składek i świadczeń lub zasady 
ekwiwalentności.

W stosunku ubezpieczenia występują dwie lud trzy osoby (prawne lub fizyczne):

• Ubezpieczający, który zawiera z instytucją ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia i płaci ustaloną składkę oraz jest uprawniony do otrzymania odszkodowania ubezpieczeniowego,  przy czym to uprawnienie może przekazać na rzecz osoby trzeciej.
• Ubezpieczony, czyli osoba, której dobra są objęte ochroną ubezpieczeniową i ma z tego tytułu prawo do odszkodowania, jeżeli wystąpi szkoda.
• Ubezpieczyciel, którym jest instytucja (zakład, towarzystwo, przedsiębiorstwo) prowadząca działalność ubezpieczeniowa, zwana również asekuracyjną, pobierająca składki ubezpieczeniowe i wypłacająca odszkodowanie.

Wszystkie trzy wspomniane osoby występują np. w ubezpieczeniu społecznym pracowników, w którym pracodawca zawiera umowę z ubezpieczycielem oraz płaci składki i jest w tym wypadku ubezpieczającym, pracownik otrzymujący z tego tytułu świadczenia w razie niezdolności do pracy, będący ubezpieczonym, oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako ubezpieczyciel wypłacający te świadczenia. Często w stosunku ubezpieczenia mogą uczestniczyć tylko dwie osoby, np. wtedy, kiedy właściciel ubezpiecza swój majątek od kradzieży z włamaniem zawierając z towarzystwem ubezpieczeniowym stosowną umowę i płacąc składki. Właściciel majątku jest wtedy jednocześnie ubezpieczonym i  ubezpieczającym.

W naszej praktyce gospodarczej występuje podział na dwa główne rodzaje ubezpieczeń:

• ubezpieczenie społeczne,
• ubezpieczenie gospodarcze.

Podstawą tego podziału jest przede wszystkim odmienność źródeł finansowania, odrębność organizacyjna ubezpieczycieli oraz podmiot ubezpieczenia. W ubezpieczeniach społecznych źródłem finansowania są przede wszystkim składki opłacane przez pracodawców, a w niektórych przypadkach przez osoby ubezpieczone, np. przez rolników, a także przez osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Ubezpieczycielem jest tu w całym kraju Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie, zdolność do pracy i możliwość zarobkowania.

(źródło: www.uj.edu.pl)